सन्दीपविरुद्ध उजुरी गर्ने किशोरीको उमेर विवाद: खास कुरा के हो ?

राष्ट्रिय क्रिकेट टोलीबाट निलम्बनमा परेका क्रिकेटर सन्दीप लामिछानेविरुद्ध जबरजस्ती करणीको जाहेरी दिने किशोरीको उमेरको विषयमा अहिले विवाद सुरु भएको छ । क्रिकेट एशोसियनका अफ नेपाल (क्यान) का अध्यक्ष चतुर बहादुर चन्दले शुक्रवार एक राष्ट्रिय टेलिभिजनमार्फत सन्दीपविरुद्ध जाहेरी दिने किशोरीको उमेर १८ वर्ष भन्दा माथि रहेको सरकारी कागजातहरू भेटिएको बताएपछि यस विषयमा विवादको सुरुवात भएको हो ।

आज सन्दीपलाई म्याद थप गर्नको लागि काठमाडौँ जिल्ला अदालत ल्याउँदा समेत सन्दीपको पक्षबाट वकालत गर्ने भनिएकी अधिवक्ता सुधा रिजालले सन्दीपलाई फसाउनकै लागि नाबालिका देखिने गरी जन्म दर्ता बनाएको दाबी गरिन् । जाहेरवालाको दुई वटा जन्म दर्ता भेटिएको भन्दै उनले भनिन्, ‘अहिलेको जन्म दर्तामा म्याचुअर्ड छ उहाँ नाबालिग हुनुहुन्न । जो मान्छेहरूले फसाउन खोजेको छ, त्यसले उहाँलाई परिचालन गरेको आशङ्का छ ।’

म्याद थप गर्नको लागि सन्दीप लामिछानेलाई आज (सोमबार) काठमाडौं जिल्ला अदालतमा ल्याइएपछि सञ्चारमाध्यमसँग कुरा गर्दै कानुन व्यवसायी सरोजकृष्ण घिमिरे ।

तर केटिएम दैनिकले प्राप्त गरेको पीडित भनिएकी किशोरीको जन्म दर्तामा उनी १८ वर्ष पुगेकी छैनन् । उक्त जन्मदर्ताअनुसार घटना भएको दिनसम्म उनी १७ वर्ष दुई महिना कटेकी छन् । हामीले पाएको जन्म दर्ता सही हो वा होइन भनेर हामीले सोही वडाको सचिव र कम्प्युटर अपरेटरसँग उक्त जन्म दर्तामा भएको दर्ता नम्बर भिडाएर हेर्दा हामीले पाएको डकुमेन्ट सक्कल भएको पुष्टि भएको छ ।

सन्दीप लामिछानेलाई अदालतबाट सात दिनको म्याद थप गरेपछि प्रहरी भ्यानमा राखेर पुन: गौशला प्रहरी वृत्तमा लैँजाँदै ।

उक्त वडाका वडा सचिव बाहिर भएकाले कम्प्युटर अपरेटसँग त्यहाँको सिस्टममा सो दर्ता नम्बरमा लेखिएको नाम र जन्म मिति हामीले पाएको कागजातसँग भिडाएर हेर्दा दुरुस्त पाइयो ।

यो पनि पढ्नुहोस

अधिवक्ता घिमिरे भन्छन् : ‘किशोरीको उमेरको विषयमा म अनभिज्ञ छु’

सन्दीप लामिछानेको पक्षबाट वकालत गरिएका कानुन व्यवसायी सरोजकृष्ण घिमिरेले जाहेरी दिने...

सोमबार, असोज २४ २०७९

ती किशोरीले २०७५ साल मङ्सिर १८ गते स्थानीय निकायबाट जन्म दर्ता लिएकी थिइन पछि उक्त जन्म दर्ता हराएपछि २०७९ साल असार १४ गते उनले सोही जन्म दर्ताको प्रतिलिपि निकालेकी हुन् । त्यसैले उनको दुई वटा जन्म दर्ता छन् भन्ने हल्ला निराधार हो । कुनै पनि सरकारी कागजात हराएको खण्डमा तोकिएको शुल्क तिरेर त्यसको प्रतिलिपि निकाल्न पाइन्छ । चाहे त्यो नागरिकता होस् वा सवारी चालक अनुमति पत्र । प्रतिलिपिको अर्थ दुई वटा भन्ने होइन ।

२०६२ सालमा जन्मेकी किशोरीको जन्म दर्ता २०७५ सालमा मात्र किन गरियो भन्ने पाटोबाट भने बहस गर्न सकिएला तर ती किशोरीको जन्म काठमाडौँ वा कुनै सुगम स्थानमा भएको हैन । गाउँघरमा विद्यालय भर्ना हुनको लागि त्यस समयमा जन्म दर्ता आवश्यक नहुन पनि सक्थ्यो ।

सोही स्थानका एक शिक्षकसँग केटिएम दैनिकले सम्पर्क गर्दा कक्षा ८ को परीक्षा जिल्ला स्तरीय भएको हुनाले उक्त परीक्षा दिनुअगाडि किशोरीको जन्म दर्ता निकालिएको हुनसक्ने बताए । २०७५ सालमा जन्म दर्ता निकाल्दा किशोरीको उमेर १३ वर्ष पुगेको देखिन्छ ।

किशोरीको जन्म दर्ता को प्रमाणपत्र नम्बर ( २०६१) बाट सुरु भएकाले पनि कतिले उनको जन्म २०६१ सालमै भएको निराधार तर्क गरिरहेका छन् । हामीले सो गाउँपालिकाका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृतसँग के आधारमा जन्म दर्ता प्रमाणपत्रको (दर्ता नम्बर) निर्धारण हुन्छ भनेर सोध्यौँ । हाम्रो प्रश्नको उत्तर दिँदै ती अधिकृतले भने, ‘जन्म दर्ता बनाउँदा सिस्टममा जन्म मिति राखेपछि दर्ता नम्बर आफैँ जेनेरेट हुन्छ ।’ गाउँपालिका प्रमुखको नाम खुलाउँदा स्थान खुल्ने हुँदा उनको नाम गोप्य राखिएको छ ।

एक वर्षको अवधिसम्म स्थानीय पञ्जिकरण अधिकारीलाई जन्म मिति सच्चाउन सक्ने अधिकार कानुनले दिएको भएता पनि २०७५ सालमा जन्म दर्ता निकालिएको हुनाले अहिले आएर सच्चाउन सकिँदैन ।

किन भइरहेको छ उमेरको विवाद?

नेपालको कानुनअनुसार १८ वर्ष भन्दा कम उमेरको किशोरीले सहमतिमै शारीरिक सम्बन्ध राखेको खण्डमा पनि उक्त सम्बन्ध बलात्कार ठहरिन्छ । मुलुकी अपराध (संहिता) ऐन २०७४ को परिच्छेद १८ मा करणी सम्बन्धी कसुरको बारेमा व्यवस्था गरिएको छ । जस अनुसार दफा २१९ मा कसैले जवर्जस्ती करणी गर्न हुँदैन भन्ने व्यवस्था गरेको छ । कसैले कुनै महिलालाई निजको मञ्जुरी नलिई करणी गरेमा वा मञ्जुरी लिएर भए पनि अठार वर्षभन्दा कम उमेरको कुनै बालिकालाई करणी गरेमा निजले त्यस्तो महिला वा बालिकालाई जवर्जस्ती करणी गरेको मानिने कानुनले व्यवस्था गरेको छ ।

१८ वर्षभन्दा माथिको भएको खण्डमा कम सजाय दिलाउनको लागि यस विषयमा बहस सुरु गरिएको नाम नखुलाउने सर्तमा एक अधिवक्ताले भने ।

महिला अधिकारकर्मी मोहना अन्सारीले बलात्कारलाई विषयान्तर गर्दै उमेरमा लगेर बहस गर्नु गलत भएको बताइन् । अन्सारीले सामाजिक सञ्जाल ट्विटरमा लेखेकी छिन् ‘विषय बलात्कार को छ चाचाहरु जन्म दर्ता खोज्दै छन्, ब्याटरी मा घाम कहिले लाग्ने होला ?’

स्मरणीय कुरा के छ भने लामिछाने भदौ ५ गते जबरजस्ती करणी गरेको जाहेरीमा उल्लेख छ । तर किशोरीले जन्म दर्ताको प्रतिलिपि असार १४ गते निकालेकी हुन् । भदौ ५ पछि प्रतिलिपि निकालिएको खण्डमा आशङ्का गर्ने ठाउँहरू हुन सक्थे तर घटना हुनुभन्दा लगभग दुई महिना अगाडि जन्म दर्ताको प्रतिलिपि निकालिएको हुनाले उमेर घटाइएको कुरामा तर्क गर्न सकिँदैन ।

नोट: केटिएम दैनिकसँग पीडित भनिएकी किशोरीको जन्मदर्ता, उक्त जन्मदर्ता निकालिएको वडाको सचिव, कम्प्युटर अपरेटर, वडाध्यक्ष, सो पालिकाको प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत र सोही स्थानका एक शिक्षकसँग गरिएको टेलिफोन वार्तालाप सुरक्षित छ ।

सन्दीप प्रकरणमा केटिएम दैनिकमा प्रकाशित समाचारहरू