प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले शुक्रवार काठमाडौँमा आयोजित जनसभामा गरेको भाषण सुनेर नेकपा प्रचण्ड–नेपाल पक्षका स्थायी कमिटी सदस्य भीम रावल आक्रोशित बनेका छन् ।
रावलले प्रधानमन्त्री ओलीलाई ९ प्रश्न सोधेका छन् । ओलीले संसद् विघटन गर्ने अधिकारलाई अन्तर्राष्ट्रिय प्रचलनको संज्ञा दिएपछि नेता रावलले प्रश्न गरेका हुन् ।
प्रधानमन्त्रीले हिजो भनेका थिए “बेलायतमा लिखित संविधान छैन । अथवा प्रधानमन्त्रीले त्यहाँ संसद् विघटन गर्ने लेख्या छैन । लेखेकै छैन कतै प्रकारान्तरले पनि । तर प्रधानमन्त्रीले अस्ति भर्खर संसद् विघटन गरेर चुनाव गराउनुभयो ।” तर उनले बोलेको उक्त गलत रहेको साउथ एसिया चेकले जनाएको छ ।
रावले ट्विटरमा लेखेका छन् – प्रधानमन्त्री केपी ओलीले लिखित संविधान नभएको बेलायतका प्रमले संसद् भङ्ग गरेझैँ आफूले गरेको भन्नुभयो । त्यहाँ कानुनहरू छन् र अभ्यास गरिएको परम्परा केपीजीले संविधान मिचेझैँ मिचिँदैनन् । प्रम केपीजीले नेपाल र बेलायतको प्रणाली उस्तै भएको भन्ने तर्क दिइरहँदा यी प्रश्नहरूको जवाफ जनतालाई दिनुहोस् –
यस्ता छन् प्रश्नहरू
१. नेपालको शासन प्रणाली नेपालको संविधान अनुसार चल्ने कि बेलायतको व्यवस्था अनुसार ?
२. प्रमले आफैँ भन्नुभयो – बेलायतमा लिखित संविधान छैन । नेपालमा भने दुई पटक संविधान सभाको निर्वाचन गरेर संविधान बनायो । कसरी उस्तै भयो त ?
३. नेपालमा निर्वाचन भएको दुई वर्ष प्रधानमन्त्री विरुद्ध अविश्वासको प्रस्ताव ल्याउन पाइन्न । बेलायतमा यस्तो छ र ? नेपालमा समानुपातिक निर्वाचन प्रणाली छ । बेलायतमा छ र ?
४. बेलायतमा प्रधानमन्त्रीले मध्यावधि निर्वाचनमा जानु परेमा संसद्को दुई तिहाइ मतबाट निर्णय अनुमोदन गराउनु पर्छ । यस्तो व्यवस्था संसद्को स्थायित्वको लागि गरिएको होइन र ? यसतर्फ प्रधानमन्त्री ओलीको ध्यान नजानुको रहस्य छ कि ?
५. के बेलायती राजनीतिक प्रणालीलाई नेपालमा झैँ समाजवाद उन्मुख घोषणा गरिएको छ ?
६. नेपालमा संविधान बनाउँदा बिचमा प्रतिनिधि सभा भङ्ग गर्न नपाइने प्रावधान केपीजीको समेत सहमतिमा नेपालको संविधानमा राखिएको होइन ? आफैँले सहमति जनाई हस्ताक्षर गरेको कुरा मान्नु राजनीतिक नैतिकताको सामान्य मान्यता होइन र ?
७. नेपालको संविधान आफ्नै मौलिक विशेषता भएको संविधान हो कि बेलायतको अनुसरण ? नेपाल र बेलायतको राजनीतिक प्रणाली, भूराजनीति, शक्ति, भूमिका, समस्या र चुनौतीहरू एकदमै फरक छैनन् र ?
८. नेपालले आफ्नो संविधान प्रणाली स्वाभिमान र विशेषता अनुसार चल्ने हो कि कसैको पुच्छर बन्ने कुरा गर्ने हो ?
९. सत्ता स्वार्थको उन्मादमा संविधान मिच्नु देश जनता र लोकतन्त्रमाथिको प्रहार ठहरिन्न र ?
बेलायतमा कसरी संसद् भङ्ग भयो
बेलायतको फिक्स्ड टर्म पार्लियामेन्ट एक्टले केही सर्त पूरा गरेमा प्रधानमन्त्रीलाई संसद् विघटन गर्न सक्ने अधिकार दिएको छ ।
लिखित संविधान नै नभएको बेलायतमा लेखिने कुरै भएन तर संसद् विघटनबारे व्यवस्था गरिएको छुट्टै र लिखित कानुन नै छ जसमा म्याग्ना कार्टा, बिल अफ राइट्स, पार्लियामेन्ट एक्ट लगायतका कानुनमार्फत त्यो कमी पूरा गरिने बिबिसीको रिपोर्टमा जनाइएको छ ।
द कन्भर्सेसनमा प्रकाशित एक्सप्लेनर अनुसार पहिले बेलायती प्रधानमन्त्रीले राजा वा रानीसमक्ष संविधान विघटन गर्न अनुरोध वा सिफारिस गर्नुपर्थ्यो । तर प्रधानमन्त्रीले आफूले चाहेको जुनसुकै बेला संसद् विघटन गर्न नसकुन् भनेर सन् २०११ मा संसद्को निश्चित पदावधि पाँच वर्षलाई कायम राख्दै फिक्स्ड टर्म पार्लियामेन्ट एक्ट नामको ऐन ल्याइयो । यस ऐनमा दुई वटा अवस्थामा मात्र संसद् विघटित हुन सक्ने उल्लेख छ :
१) संसद् विघटन गरेर चुनावमा जान संसद्का ६५० मध्ये ४३४ सांसद (अर्थात् दुई तिहाइ) को सहमति आवश्यक पर्ने वा
२) संसद्मा प्रधानमन्त्री विरुद्ध अविश्वास प्रस्ताव पारित भएर १४ दिनसम्म पनि नयाँ सरकार नबनेमा ।
बेलायतमा पछिल्लो पटक सन् २०१९ मा संसद्को पदावधि नसकिँदै विघटन भएर सोही सालको डिसेम्बरमा चुनाव भएको थियो । ओलीले उल्लेख गरेको बेलायती संसद् विघटन र चुनाव प्रधानमन्त्री बोरिस् जोन्सनले डिसेम्बर, २०१९ मा गराएका हुन् र त्यो माथिका मध्ये पहिलो विकल्पअन्तर्गत भएको थियो ।
