हिन्दु पंचाग अनुसार प्रत्येक महिनामा पाँच यस्ता दिन आउँछन् जसको अलग महत्व हुन्छ, जसलाई पञ्चक भनिन्छ । प्रत्येक महिनामा पन्चक फरक फरक हुन्छ । कुनै महिनामा परेको पञ्चकमा शुभ कार्य गर्नुहुँदैन ।
पञ्चक के हो र किन लाग्छ ?
ज्योतिष शास्त्र अनुसार चन्द्र ग्हको धनिष्ठा नक्षत्रको तृतीय चरण र शतभिषा, पुर्वाभाद्रपद, उत्तराभाद्रपद तथा रेवती नक्षत्रको चार चरणमा भ्रमण काललाई पञ्चक काल भनिन्छ । यस समयमा चन्द्र ग्रहका कुम्भ र मीन राशीमा भ्रमण पन्चकको जन्म दिन्छ । शतभिषा, पुर्वाभाद्रपद, उत्तरा भाद्रपद तथा रेवती नक्षत्र र धनिष्ठा यी नक्षत्रको मेलले बनेको विशेष योगलाई पञ्चक भनिन्छ ।
पन्चकको समयमा कोही व्यक्ति मरेमा परिवारको ५ जना व्यक्तिको मृत्यु हुन्छ । पन्चकमा मरेका व्यक्तिको शान्तिको लागि गरुड पुराणमा पनि उपायहरु दिइएको छ ।
हिन्दू धर्ममा कुनै पनि शुभ काम शुरु गर्नुभन्दा पहिले मुहूर्त हेरिने गरिन्छ। मुहूर्त नहेरिकन कामको शुरुवात गर्नाले मनचाहे फल प्राप्त नहुने बिश्वास रहेको छ।
शुक्रबार माघ २ गते साँझ ५ बजेर २१ मिनेट पश्चात पञ्चक शुरु भएको छ। जुन माघ ७ गते १२ बजेर ५१ मिनेट शुक्रबारसम्म रहने छ। शास्त्र अनुसार पञ्चकलाई अशुभ मानिन्छ। पञ्चक धेरै थरिको हुने गर्दछ। यस पटक शुक्रबारको दिन परेको कारण यसलाई चोर पञ्चक भनिएको छ ।
हिन्दु धर्ममा कुनै पनि काम गर्नका लागि शुभ अशुभ मुहुर्त विचार गर्ने गरिन्छ । ज्योतिषका अनुसार कुनै नक्षत्रमा शुभ कार्य गर्नु राम्रो मानिन्छ भने कुनै समयमा विशेष काम गर्नै नहुने समेत मानिन्छ ।
धनिष्ठा, शतभिषा, पूर्वा भाद्रपद, उत्तरा भाद्रपद एवं रेवती पनि यस्ता नक्षत्रको समूह हो । धनिष्ठाको प्रारम्भ सँगै रेवती नक्षत्र को अन्त सम्मको अवधीलाई पञ्चक भनिन्छ ।
ज्योतिषका अनुसार जव चन्द्रमा कुम्भ र मीन राशिमा हुन्छ त्यतिबेलत पञ्चक हुन्छ । रामायणकालमा भगवान रामले रावण बध गर्ने समयमा घनिष्ठा नक्षत्र देखि रेवती सम्मका धनिष्ठा, शतभिषा, पूर्वा भाद्रपद, उतरा भाद्रपद एवं रेवती) पाँच नक्षत्र उपस्थित थिए । उनीहरुलाई पञ्चक भनिएको थियो ।
रावणको बध भएपछिका ५ दिनलाई पञ्चक भनिएको थियो । पञ्चकको समयमा ५ काम गर्नु अशुभ मानिन्छ । पञ्चकको समयमा घरको छानो छाउन, खाट बनाउन वा इन्धन जम्मा गर्न तथा दक्षिण दिशामा यात्रा गर्नु अशुभ मानिन्छ ।
पञ्चकमा गर्न नहुने ५ काम
१. पञ्चकको समयमा अन्तिम संस्कार समेत सोंच विचार गरेर गर्नु पर्छ । शव सँगै कुश वा आटाको पुतला बनाएर जलाउँदा दोष काटिने गरुण पुराणमा उल्लेख छ ।
२. पञ्चकको समयमा खाट बनाउनु अशुभ मानिन्छ । यो समयमा खाट बनाउँदा संकट आउन सक्छ ।
३. पञ्चकको समयमा घनिष्ठा नक्षत्र चलिरहेको समयमा घाँस दाउरा वा पानी जम्मा नगर्नु राम्रो मानिन्छ । यो समयमा आगलागीको खतरा हुन्छ ।
४. पञ्चकको समयमा दक्षीण दिशा यात्रा गर्नु अशुभ मानिन्छ ।
५. पञ्चकको समयमा रेवती नक्षत्र चलिरहेको छ भने घरको छानो छाउन हुँदैन । यसले घरमा समस्या आउने ज्योतिष शास्त्रको भनाइ छ ।
पञ्चकका प्रकार
१ रोग पञ्चक
आइतबार देखि शुरु हुने पञ्चकलाई रोग पञ्चक मानिन्छ । यो समयमा शारीरिक तथा मानसिक तनाव हुन सक्छ ।
२ राज पञ्चक
सोमबार शुरु हुने पञ्चकलाई राज पञ्चक भनिन्छ । यो शुभ पञ्चक मानिन्छ । सरकारी काममा सफलता पाउन चाहनेले यो पञ्चकमा शुरु गर्नु पर्छ ।
३ मृत्यु पञ्चक
शनिबार शुरु हुने पञ्चकलाई मृत्यु पञ्चक भनिन्छ । यो पञ्चकमा कुनै काम शुरु गर्दा घातक अर्थात मृत्यु समान अशुभ हुन सक्छ ।
४ चोर पञ्चक
शुक्रबार शुरु हुने पञ्चकलाई चोर पञ्चक भनिन्छ । यो पञ्चकमा यात्रा गर्नु सबैभन्दा खराव मानिन्छ । यो समयमा लेन-देन तथा ब्यापार जस्ता कुरा नगर्नु नै उत्तम मानिन्छ । बुधबार र विहीबार शुरु हुने पञ्चकलाई माथिका नियम लाग्दैन ।
