महिनाको जुन दिन अधिकमास सुरु हुन्छ, त्यहि दिन विहान स्नान सकेर निवृत भएर भगवान सूर्य नारायणलाइ फूल अक्षता तथा अविरले पूजा गर्नु पर्दछ, त्यसपछि शुद्ध घिउ, गँहु र गुडको मिश्रण ले ३३ वटा पुरी पकाउनु, त्यो पुरिलाइ सिसाको भाँडोमा राखेर प्रतिदिन फलपूल, कपडा, मिठाई, र दक्षिण समेत दान गर्नुपर्दछ, तर तपाइले यो दान तपाइको सामथ्र्य अनुसारनै गर्न सक्नु हुनेछ, दान गर्ने समयमा तल उल्लेखित मन्त्र पाठ गर्नु होला ।
ऊँ विष्णु रुपः सहस्त्रांशु सर्वपाप प्रणाशनः । अपूपान्न प्रदानेन मम पांप व्यपोहतु ।
यो पाठ गरिसकेपछि भगवान विष्णुलाइ प्राथना गर्नको लागि निम्न मंत्र पाठ गर्नु होला,
यस्य हस्ते गदाचके्र गरुडोयस्य वाहनम । शंख करतले यस्य स मे विष्णु प्रसीदतु ।।
अधिकमासमा गर्न नहुने कार्यहरुः
अधिकमासमा केहि कामहरु गर्न निषेधित गरिएको छ, जस्तै विवाहको संस्कार, मुडंन को संस्कार, नव विवाहित जोडीको गृह प्रवेश, ब्रतबन्ध कार्य, नयाँ कपडाको धारण, यी बाहेक थप कुराहरु निषेध छन्, नयाँ गाडी किन्न, बच्चाको नामाकरण गर्न, मुर्ति स्थापना गर्न, कुवातलाव हरु बनाउन, आदि कार्य गर्न बञ्चित गरिएको छ ।
काम्य ब्रत को सुरुवात पनि यहि महिनाबाट हुन्छ, जग्गा खरिद गर्न, सुन खरिद गर्न, तुला दान तथा गाई दान गर्न पनि यो समयमा बञ्चित गरिएको छ, अष्टको श्राद्ध पनि यो महिनामा निषेध गरिएको छ ।
अधिकासमा गर्नु हुने कार्यहरुः
जुन काम अधिकमास भन्दा अगाडी नै सुरु गरिएको हुन्छ, त्यो कामलाइ यो महिनामा गर्न कुनै बञ्चित छैन, शुद्ध महिनामा मृत व्यक्तिको प्रथम बार्षिक श्राद्ध गर्न सकिन्छ, यदि कोहि व्यक्ति धेरै नै बिरामी छ र उसको स्वास्थ्य लाभको लागि जप, रुद्रि तथा अनुष्ठान हरु गर्न पनि सकिन्छ, कपिल षष्ठी जस्तो योगको प्रयोग, संतान जन्म, पितृ श्राद्ध, गर्भाधानमा पुसवन तथा सीमंतोनयन संस्कार गर्न सकिन्छ, यो समयमा त्यस्ता संस्कारहरु गर्न पनि बञ्चित छैन जुन नियत अबधिमा नै सकिने खालको हुन्छ, यो महिनामा प्राय: तामसिक भोजनको त्याग गर्नु पर्दछ ।
अधिकमासको ब्रतको महत्वः
जो व्यक्तिले अधिकमास पुरै महिना ब्रतको पालना गर्दछ भने उसले पुरै महिनाभरि जमिनमा सुत्नु पर्दछ, दिन मा एक पटकमात्र सादा तथा सात्विक भोजन गर्नु पर्दछ, यो महिनाभरि भगवान पुरुषोत्तम तथा विष्णुजी लाई श्रद्धापुर्वक पूजा गरि मन्त्र तथा जप गर्नु पर्दछ, श्रीपुरुषेत्तम माहात्म्य पढ्न अथवा सुन्न पर्दछ, श्री शिव को पनि पाठ तथा रुद्राभिषेक गर्नुपर्दछ, साथसाथै विष्णु स्तोत्र को पाठगर्नु पनि शुभ मानिन्छ ।
अधिकमास सुरु भएको दिन श्रद्धा भक्ति संग ब्रत लिनु पर्दछ, यो दिनको पूजा पाठ अत्यन्त महत्वपुर्ण मानिन्छ, जो व्यक्ति यो दिनमा ब्रत तथा पूजा त्यो व्यक्ति सिधै गोलोक मा पुग्छ र भगवान श्री कृष्ण को चरणमा स्थान प्राप्त गर्दछ । अधिकमास को समाप्तिमा स्नान, दान तथा जपको अत्यन्त महत्व हुन्छ, यो महिनाको समाप्तिमा ब्रतको उद्यापन गरि ब्राम्हण भोजन र दान गर्नु पर्दछ । अझ महत्वपूर्ण कुरा त के छ भने अधिकमास माहत्म्यको कथा पाठ श्रद्धापूर्वक एक निश्चित समयमा गर्नु पर्दछ, यो महिनामा रामायण गीता तथा अन्य धार्मिक तथा पौराणिक ग्रथंहरुको दान गर्नु पर्दछ । वस्त्रदान, अन्नदान, गुड र घीउ बाट बनेको चिजहरुको दान गर्नु अत्यन्त शुभ मानिन्छ ।
