स्थानीय तह निर्वाचनबाट निर्वाचित भएकाहरूमध्ये आज हामीले वडा सदस्यमा निर्वाचित हुनेहरूको तथ्याङ्क विश्लेषण गरेका छौँ ।
प्रत्येक वडामा एक जना वडा अध्यक्षसहित एक महिला सदस्य, एक दलित महिला सदस्य र दुई जना खुल्ला सदस्य गरी ५ जना निर्वाचित हुन्छन् ।देशभर ७ हजार ७४३ वडा रहेकोमा बाजुरा जिल्लाको बुढीगंगा नगरपालिकाको १० वटा वडाबाहेक अन्य ६ हजार ७३३ वटा वडाको नतिजा आएको छ ।
नतिजा आएका वडाहरूमा प्रत्येकमा दुई जना खुल्ला सदस्य निर्वाचित भएर कुल १३ हजार ४६६ जना निर्वाचित हुनुपर्नेमा आयोगको तथ्याङ्कमा १३ हजार ४६१ जना मात्रै छन् । अपुग पाँच जनाको मनोनयन नै परेन वा तथ्याङ्क प्रविष्ट भएको छैन भन्ने प्रश्नको उत्तर निर्वाचन आयोगले दिनुपर्ने हुन्छ ।
यो रिपोर्ट पढेपछि पाठकहरूले निम्न प्रश्नहरूको उत्तर पाउनुहुनेछ ।
प्रश्न १ : स्थानीय तह निर्वाचनबाट वडा सदस्यमा (महिला र दलित महिला बाहेक) कति महिलाहरू निर्वाचित भए ?
प्रश्न २ : वडामा वडा अध्यक्ष बाहेकका चार पदमा दुई जना महिलाको त कोटा नै निर्धारित छ नि । अब बाँकी रहेका दुई वटा पद पुरुषहरूको लागि हो भन्नेहरूलाई पछि पार्दै कुन प्रदेशमा कति महिलाहरू निर्वाचित भए ।
प्रश्न ३ : कुनै वडामा वडा सदस्यका दुवै पदमा महिलाहरू निर्वाचित भएका छन् कि छैनन् । छन् भने कुन पालिकाको कुन कुन वडामा निर्वाचित भए ।
प्रश्न ४ : वडाको दुवै सदस्य पदमा महिला, त्यो पनि एउटै दलबाट निर्वाचित भएको अवस्था छ कि छैन । छ भने कुन दलबाट कति ? फरक फरक दलबाट निर्वाचित भएका हुन् भने तिनीहरूको दलगत विवरण ।
प्रश्न ५ : वडा सदस्यमा पहिलो र दोस्रो नम्बरमा रहेकाहरू निर्वाचित हुने हुँदा कति महिलाहरू पहिलो नम्बरमा निर्वाचित भए ।
प्रश्न ६ : देशभर रहेका ६ हजार ७४३ वडामध्ये कुनै वडामा पाँचै जना (वडा अध्यक्ष र सदस्य) सबै महिला मात्रै भएको अवस्था छ कि छैन ?
तथ्याङ्क केलाउने हो भने ४४२ जना महिला उम्मेदवारहरू खुला वडा सदस्यमा निर्वाचित भएका छन् । वडागत रूपमा हेर्ने हो भने ४०८ वटा वडाको खुल्ला सदस्यमा एक जना महिला र १७ वटा वडाको दुवै पदमा महिला निर्वाचित भएका हुन् । यसरी ४४२ जना महिला खुला सदस्यमा निर्वाचित भएको निर्वाचन आयोगको तथ्याङ्कले देखाउँछ ।
स्थानीय तहगत रूपमा हेर्ने हो भने वीरगन्ज महानगर बाहेक अन्य महानगरको खुला वडा सदस्य पदमा महिला निर्वाचित भएका छन् । विराटनगर महानगर-१३, काठमाडौँ महानगरको-४,८,१५,१८,२१ र २३, ललितपुर महानगर-२,५ र ८, भरतपुर महानगर-१४, पोखरा महानगरको २ र ८ मा महिलाहरू खुला सदस्यमा निर्वाचित भएका हुन् ।
उपमहानगरमा हेर्ने हो भने इटहरी उपमहानगर-१४, धरान उपमहानगरको वडा नम्बर १२ र १३, जनकपुरधाम उपमहानगर-१०, कलैया उपमहानगर-२४, जीतपुरसिमरा उपमहानगरको वडा नम्बर २० र २१, बुटवल उपमहानगर-१८, घोराही उपमहानगर- ६ र १४, तुल्सिपुर उपमहानगर-६ र नेपालगन्ज उपमहानगरको वडा नम्बर ५ र ९ को वडा सदस्यमा महिला निर्वाचित भएका हुन् ।
विभिन्न गाउँपालिकामा रहेका २०२ वडाको खुला सदस्यमा महिला निर्वाचित हुँदा नगरपालिकाका २१३ वडामा महिलाहरू निर्वाचित भएका छन् ।
कुनै वडाको खुला सदस्य पदमा दुवै महिला निर्वाचित भएका छन् कि छैन भनेर हेर्ने हो भने पाँचथर जिल्लाको को तुम्वेवा गाउँपालिका-१, संखुवासभाको मादी नगरपालिका-७, सप्तरीको शम्भुनाथ नगरपालिका-१, सर्लाहीको चन्द्रनगर नगरपालिका-४ र सोही जिल्लाको हरिपुर नगरपालिका-१, बारा जिल्लाको देवताल गाउँपालिका-३ सोही जिल्लाको सुवर्ण गाउँपालिका-२, ललितपुरको ललितपुर महानगरपालिका-२, काभ्रेपलान्चोक जिल्लाको बनेपा नगरपालिका-७, रुपन्देहीको ओमसतिया गाउँपालिका-३, डोल्पाको मुड्केचुला गाउँपालिका-४, हुम्लाको सिमकोट गाउँपालिका-४,५ र ६, सुर्खेतको गुर्भाकोट गाउँपालिका-१, रुकुम पश्चिमको चौरजहारी नगरपालिका-३ र अछामको बान्नीगढी जयगढ गाउँपालिका-५ मा निर्वाचित वडा सदस्य पदका दुवै उम्मेदवारहरू महिला हुन् ।
रोचक कुरा के पनि भेटियो भने यसरी निर्वाचित वडा सदस्यहरूमा हुम्ला जिल्लाको सिमकोट गाउँपालिका-४ बाहेक अन्यमा दुवै जना एउटै राजनैतिक दलबाट निर्वाचित भएका हुन् । नेकपा एमालेबाट ५, नेपाली काँग्रेस र माओवादी केन्द्रबाट बाट समान ४/४ वडाका दुवै पदमा महिला निर्वाचित हुँदा, जसपाबाट दुई वटा वडा र नेकपा एकीकृत समाजवादीबाट एक वडाका दुवै पदमा महिला निर्वाचित भएका हुन् । हुम्लाको सिमिकोट गाउँपालिका-४ मा भने एक जना माओवादी केन्द्र र एक जना एमालेबाट निर्वाचित भएका हुन् ।
दोस्रो प्रश्नको उत्तर खोज्न हामीले निर्वाचित भएका वडा सदस्यहरूको प्रदेशगत रूपमा तथ्याङ्क विश्लेषण गरेका छौँ । यसरी हेर्दा हो प्रदेश १ मा ५८ जना, मधेस प्रदेशमा ९१ जना, बागमती प्रदेशमा ६४ जना, गण्डकी प्रदेशमा ५४ जना, लुम्बिनी प्रदेशमा ६० जना, कर्णाली प्रदेशमा ६७ जना र सुदूरपश्चिम प्रदेशमा ४८ जना महिलाहरू खुल्ला सदस्य पदमा निर्वाचित भएका हुन् ।
राजनैतिक दलअनुसार हेर्ने हो भने नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (एमाले) बाट १६३ जना, नेपाली कांग्रेसबाट १५० जना, नेकपा (माओवादी केन्द्र) बाट ६४ जना, नेकपा (एकीकृत समाजवादी) बाट २८ जना, जसपाबाट २१ जना, राप्रपाबाट र लोसपाबाट समान ४/४ जना, जनमत पार्टी (जपा), नागरिक उन्मुक्ति पार्टी, नेपाल मजदुर किसान पार्टी (नेमकिपा), र स्वतन्त्रबाट समान २/२ जना निर्वाचित भएको निर्वाचन आयोगको विवरणमा उल्लेख छ ।
अब पाँचौ प्रश्नतर्फ लागौँ । प्रश्न थियो “वडा सदस्यमा पहिलो र दोस्रो नम्बरमा रहेकाहरू निर्वाचित हुने हुँदा कति महिलाहरू पहिलो नम्बरमा निर्वाचित भए ।” माथि नै उल्लेख गरियो १७ वटा वडाको खुला सदस्य दुवै पदमा महिला निर्वाचित भए । तीसहित देशभर १८९ जना महिलाहरूले धेरै भोट ल्याउँदै पहिलो खुला सदस्य निर्वाचित भएका हुन् ।
स्थानीय तहगत रूपमा हेर्ने हो भने विराटनगर महानगर-१४, काठमाडौँ महानगरको १५ र २१, ललितपुर महानगरको २ र ५ को खुला सदस्यमामा निर्वाचित भएका महिलाहरूले पहिलो स्थान हासिल गरेका हुन् ।
त्यस्तै गरी जीतपुर सिमरा उपमहानगरको २० र २१, नेपालगन्ज उपमहानगरको ५ मा निर्वाचित महिला वडा सदस्यले अन्यभन्दा धेरै भोट पाएका छन् ।
२१३ नगरपालिकाका वडाहरूमा महिला निर्वाचित हुँदा तीमध्ये ९४ वटा वडामा महिलाहरूले शीर्ष भोट पाएका हुन् भने २०३ गाउँपालिकाका वडामा महिला निर्वाचित हुँदा ८७ वटा वडामा प्रथम स्थान हासिल गर्न सफल भएका हुन् ।
अब लागौँ अन्तिम प्रश्नतर्फ के कुनै वडामा वडा अध्यक्षसहित पाँचै जना महिलाहरू निर्वाचित भएका छन् । देशभर ६९ वटा वडामा महिला उम्मेदवारहरू विजयी भएता पनि ती वडाका खुल्ला सदस्यमा महिला निर्वाचित भएको पाइएन । त्यसैले कुनै एक वडामा पाँचै जना महिला निर्वाचित भएका छन् त भन्ने प्रश्नको सिधा उत्तर छैन भन्ने हो ।
र अन्त्यमा अर्को रोचक कुरा पनि भेटियो
मधेस प्रदेशको पर्सा जिल्लामा रहेको छिपहरमाई गाउँपालिका-५ मा पहिलो र दोस्रो स्थानमा रहेका निर्वाचित हुनुपर्नेमा पहिलो र तेस्रो स्थानमा रहेका उम्मेदवार विजयी भएको पाइएको छ ।
तथ्याङ्क प्रविष्ट गर्ने क्रममा मानवीय त्रुटि पो भएको हो कि भनेर हामीले जिल्ला निर्वाचन कार्यालय पर्साकी प्रमुख रञ्जित झासँग टेलिफोन सम्पर्क गरेका थियौँ । उनले यसबारेमा अनभिज्ञता जनाउँदै भनिन् “तपाईँको फोन आएपछि मात्र मैले यस विषयमा थाहा पाए । के भएको रहेछ मैले पनि त्यहाँको निर्वाचन अधिकृतसँग बुझ्छु ।”
आज शनिवार भएको र भोलि आइतबार भएको हुनाले सोमबार मात्र यसको बारेमा आफूले भन्न सक्ने उनले हामीले बताइन् ।
छिपहरमाई गाउँपालिका-५ को वेबसाइटमा पनि पहिलो र तेस्रो नम्बरमा रहेका उम्मेदवारहरूको नाम जनप्रतिनिधिको नाममा समावेश छ । यस विषयमा तेस्रो नम्बरमा रहेर पनि निर्वाचित भएका मुस्लीम मियाँ जोलाहासँग हामीले सम्पर्क गरेका थियौँ । उनलाई हाम्रो सिधा प्रश्न थियो । तपाईँले कम भोट ल्याउँदा पनि कसरी निर्वाचित हुनुभयो ? तपाई भन्दा १ भोट बढी त दोस्रो नम्बरमा रहेका अवधेश प्रसाद कोइरीको छ नि ।
म अहिले काठमाडौँ नै आएको छु भन्ने मियाँले हामीलाई चित्तबुझ्दो जवाफ दिन सकेनन् । उक्त पालिकासँग सम्वन्धित विभिन्न व्यक्तिहरूसँग केटिएम दैनिकले सम्पर्क गर्ने कोसिस गरे पनि जनप्रतिनिधिहरू लगायत कर्मचारीका फोन नम्बरहरू बिदाको दिन स्वीचड् अफ गरेको पाइयो ।
