चालु आर्थिक वर्षको पहिलो नौ महिनामा नेपालको वैदेशिक व्यापार घाटा १३ खर्ब ६ अर्ब ८ करोड ९० लाख ९१ हजार रुपैयाँ पुगेको छ । भन्सार विभागका अनुसार २०७८ साउनदेखि चैत मसान्तसम्मको अवधिमा नेपालले १४ खर्ब ६६ अर्ब ६६ करोड २० लाख १ हजार रुपैयाँको वस्तु आयत गरेको छ भने १ खर्ब ६० अर्ब ५७ करोड २९ लाख १० हजार रुपैयाँको वस्तु निर्यात भएको छ ।
विभागले सार्वजनिक गरेको तथ्याङ्कअनुसार यस अवधिमा नेपालले १६२ देशसँग व्यापार गरेको छ तीमध्ये १३० देशसँग व्यापार घाटामा छ भने बाँकी रहेका ३२ देशसँग भने व्यापार फाइदामा रहेको छ ।
विभागको तथ्याङ्क अनुसार १० देशसँग नेपालको व्यापार घाटा १० अर्ब भन्दा माथि छ । ती १० देशमा क्रमशः भारत, चीन, इन्डोनेसिया, युनाइटेड अरब इमिरेट्स (युएई), अर्जेन्टिना, अमेरिका, अस्ट्रेलिया, युक्रेन, मलेसिया र ब्राजिल रहेका छन् । चालु आर्थिक वर्षको सात महिनासम्म व्यापार घाटा रहेका शीर्ष १० मुलुकमा बंगलादेश पनि रहेको थियो तर नवौँ महिनासम्म आइपुग्दा ब्राजिलबाट आयात भएको सामाग्रीको मूल्य बङ्गलादेशको भन्दा बढी छ । यो अवधिसम्म बङ्गलादेशको व्यापार घाटा ९ अर्ब १० करोड १८ लाख ७५ हजार रुपैयाँ पुगेको छ ।
नेपालको सबैभन्दा ठुलो व्यापार घाटा रहेको सूचीको पहिलो नम्बरमा पर्छ– भारत । पछिल्लो नौ महिनामा नेपालको भारतसँग व्यापार घाटा ७ खर्ब ७३ अर्ब ८० करोड ७० लाख २३ हजार रुपैयाँ रहेको छ । यो अवधिमा भारतबाट नेपालमा ९ खर्ब १ अर्ब ७० करोड २४ लाख ८९ हजार रुपैयाँको वस्तु भित्रिएको छ भने नेपालबाट भारतमा १ खर्ब २७ अर्ब ८९ करोड ५४ लाख ६६ हजार रुपैयाँको वस्तु गएको छ ।
नेपालको दोस्रो ठुलो व्यापार घाटा चीनसँग रहेको छ । चालु आर्थिक वर्षको सुरुवाती नौ महिनामा नेपालको चीनसँग व्यापार घाटा २ खर्ब १० अर्ब ४२ करोड ५१ लाख ७५ हजार रुपैयाँ रहेको छ । यो समयमा चीनबाट नेपालमा २ खर्ब ११ अर्ब ४ करोड ८० लाख ३८ हजार रुपैयाँ र नेपालबाट चीनमा ६२ करोड २८ लाख ६२ हजार रुपैयाँको वस्तु गएको छ ।
नेपालको तेस्रो ठुलो व्यापार घाटा इन्डोनेसियासँग रहेको छ । यस वर्ष इन्डोनेसियासँग नेपालको व्यापार घाटा ३९ अर्ब ७७ करोड ४२ लाख ६६ हजार रुपैयाँ पुगेको छ । यो अवधिमा इन्डोनेसियाबाट नेपालमा ३९ अर्ब ८१ करोड ६४ लाख ७४ हजार रुपैयाँ र नेपालबाट इन्डोनेसियामा ४ करोड २२ लाख ७ हजार रुपैयाँको वस्तु गएको छ ।
नेपालको चौथो ठुलो व्यापार घाटा युएईसँग रहेको छ । पछिल्लो नौ महिनामा युएईसँग नेपालको व्यापार घाटा ३७ अर्ब ३५ करोड ९२ लाख ९५ हजार रुपैयाँ रहेको छ । यस वर्ष नेपालले युएईबाट ३७ अर्ब ७१ करोड ७८ लाख ८० हजार रुपैयाँको वस्तु आयात गरेको छ । सोही समयमा नेपालले युएईमा ३५ करोड ८५ लाख ८५ हजार रुपैयाँको वस्तु पठाएको छ ।
नेपालको पाँचौँ ठुलो व्यापार घाटा अर्जेन्टिनासँग रहेको छ । बितेका नौ महिनामा अर्जेन्टिनासँग नेपालको व्यापार घाटा ३२ अर्ब ४९ करोड १५ लाख ३४ हजार रुपैयाँ पुगेको छ । सो समयमा अर्जेन्टिनाबाट नेपालमा ३२ अर्ब ४९ करोड २९ लाख २५ हजार रुपैयाँको वस्तु भित्रिएको छ भने नेपालबाट अर्जेन्टिनामा मात्र १३ लाख ९० हजार रुपैयाँको वस्तु निर्यात भएको छ । फाल्गुन र चैत महिनामा नेपालबाट अर्जेन्टिनामा कुनै पनि बस्तु पुगेको छैन ।
नेपालको छैटौँ ठुलो व्यापार घाटा अमेरिकासँग रहेको छ । चालु आर्थिक वर्षको पहिलो नौ महिनामा अमेरिकासँग नेपालको व्यापार घाटा २५ अर्ब ८९ करोड २१ लाख ७९ हजार रुपैयाँ रहको छ । उक्त अवधिमा अमेरिकाबाट नेपालमा ३८ अर्ब ७३ करोड ७३ लाख ३२ हजार रुपैयाँको वस्तु भित्रिएको छ भने नेपालबाट अमेरिकामा १२ अर्ब ८४ करोड ५१ लाख ५३ हजार रुपैयाँको वस्तु गएको छ ।
नेपालको सातौँ ठुलो व्यापार घाटा युक्रेनसँग छ । भन्सार विभागका अनुसार पछिल्ला नौ महिनामा नेपालको युक्रेन सँग व्यापार घाटा १९ अर्ब २५ करोड ३६ लाख २४ हजार रुपैयाँ पुगेको छ । सो अवधिमा युक्रेनबाट १९ अर्ब २५ करोड ५३ लाख ५३ हजार रुपैयाँको वस्तु भित्रिएको छ भने नेपालबाट १९ लाख २९ हजार रुपैयाँको वस्तु युक्रेन निर्यात भएको छ ।
नेपालको आठौँ ठुलो व्यापार घाटा अष्ट्रेलियासँग रहेको छ । यस वर्ष नेपालको अस्ट्रेलियासँग व्यापार घाटा १८ अर्ब ५९ करोड ६ लाख २९ हजार रुपैयाँ पुगेको छ । नेपालले अस्ट्रेलियाबाट १९ अर्ब ४४ करोड ७३ लाख १६ हजार रुपैयाँको वस्तु आयात गरेको छ । नेपालले भने ८५ करोड ६६ लाख ८७ हजार रुपैयाँको वस्तु अस्ट्रेलियामा निर्यात गरेको छ ।
नेपालको नवौँ ठुलो व्यापार घाटा हुने राष्ट्र मलेसिया हो । मलेसियासँग बितेका नौ महिनामा व्यापार घाटा १३ अर्ब ९२ करोड १ लाख ३६ हजार रुपैयाँ रहेको छ । सो अवधिमा मलेसियाबाट १४ अर्ब ८ लाख ९० हजार रुपैयाँको वस्तु नेपाल भित्रिएको छ भने नेपालबाट ८ करोड ७९ लाख ५३ हजार रुपैयाँको वस्तु मलेसिया गएको छ ।
नेपालको १०औँ ठुलो व्यापार घाटा ब्राजिलसँग रहेको छ । गत साउनदेखि माघसम्म ब्राजिलसँग नेपालको व्यापार घाटा १० अर्ब २९ करोड ८१ लाख ९६ हजार रुपैयाँ रहेको छ । सो समयमा ब्राजिलबाट नेपालमा १० अर्ब ३३ करोड ८५ लाख ४६ हजार रुपैयाँको वस्तु आयात र नेपालबाट ब्राजिलमा ४ करोड ३ लाख ५१ हजार रुपैयाँको वस्तु निर्यात भएको छ ।
१२४ देशमा नेपालबाट जान्छ बस्तु तथा सामाग्री
२०७८ साल साउनदेखि चैत महिनासम्म नेपालले १२४ देशहरूमा बस्तु तथा सामाग्री निर्यात गरेको छ । आयातको तुलनामा निर्यातको मूल्य र परिमाण न्यून भएतापनि यहाँ हामीले मूल्यको आधारमा सबैभन्दा बढी निर्यात भएका देश देशहरूको सूची राखेका छौँ ।
यो सूचीको पहिलो स्थानमा भारत रहेको छ । आयातको पहिलो सूचीमा रहेको छिमेकी मुलुक भारत निर्यातको सूचीमा पनि पहिलो नम्बरमा नै परेको हो । यो अवधिमा नेपालबाट भारतमा १ खर्ब २७ अर्ब ८९ करोड ५४ लाख ६६ हजार मूल्य बराबरको बस्तु भारत गएको छ । खर्बमा निर्यात हुने नेपालको एक मात्र मुलुक भारत भएको छ । यसपछि निर्यात हुने मुलुकमा अर्बमा मात्र निर्यात हुने गरेको विभागको तथ्याङ्कले देखाउँछ ।
नेपालबाट भारतमा ३०१ वटा बस्तुहरू निर्यात भए तापनि मूल्यको हिसाबले विदेशबाट आयात गरेर नेपालमा रिफाइन गरिएको तेलले बढी हिस्सा ओगटेको छ । ८३ अर्ब रुपैयाँ भन्दा बढी मूल्यको पाम आयल र सोयाबिन तेल भारत पुगेको छ । नेपालमा इन्डोनेसिया, युक्रेन लगायत विभिन्न मुलुकबाट तेलको कच्चा पदार्थ ल्याएर फाइनल प्रडक्ट भारत पठाउने गरिन्छ ।
नेपालबाट निर्यात बढी हुने देशको सूचीमा दोस्रो नम्बरमा संयुक्त राज्य अमेरिका रहेको छ । यो अवधिमा त्यहाँ १२ अर्ब ८४ करोड ४१ लाख ५३ हजार रुपैयाँ बराबरको बस्तु निर्यात भएको भन्सार विभागको तथ्याङ्क छ ।
भारतमा भन्दा अमेरिकामा निर्यात हुने बस्तु तथा सामाग्रीहरूको सङ्ख्या धेरै देखिन्छ । चालु आर्थिक वर्षको नौ महिनाको अवधिमा नेपालबाट अमेरिकामा ३१० वटा बस्तुहरू निर्यात भएको देखिन्छ । मूल्यको हिसाबले त्यहाँ नेपाली कार्पेट, गलैँचा र कुकुरको खान्कीले बढी गएको देखिन्छ । गलैँचा मात्र ३ अर्ब ९४ करोड ९८ लाख ५२ हजार रुपैयाँको र कुकुरको खान्की १ अर्ब ६१ करोड ८९ लाख ७१ हजार रुपैयाँ बराबरको अमेरिका पुगेको छ ।
सुचीमा जर्मनी तेस्रो, टर्की चौथो बेलायत पाँचौँ फ्रान्स छैटौँ अस्ट्रेलिया सातौँ इटली आठौँ क्यानडा नवौँ र जापान दशौँमा नम्बरमा रहेका छन् ।
यो नौ महिनाको अवधिमा जर्मनीमा २ अर्ब ९७ करोड ३ लाख ४६ हजार, टर्कीमा २ अर्ब ८५ करोड ४५ लाख मूल्य बराबरको बस्तु निर्यात हुँदा बेलायतमा २ अर्ब ४१ करोड ६६ हजार, फ्रान्समा १ अरब २८ करोड ३५ लाख ९ हजार रुपैयाँ बराबरको बस्तु निर्यात भएको देखिन्छ ।
सूचीको छैटौँ नम्बरदेखि तल निर्यात भएका बस्तुको मूल्य करोडमा मात्र सीमित छ । छैटौँ नम्बरमा रहेको अस्ट्रेलियामा ८५ करोड ६६ लाख ८७ हजार, इटलीमा ८२ करोड ८९ लाख ९६ हजार रुपैयाँको बस्तु निर्यात भएको देखिन्छ ।
त्यस्तै गरी सूचीको नवौँ स्थानमा रहेको क्यानडामा ८१ करोड ९४ लाख ३६ हजार र शीर्ष १० नम्बरमा रहेको जापानमा ७८ करोड १८ लाख २३ हजार रुपैयाँ बराबरको बस्तु निर्यात भएको देखिन्छ ।
माथि नै उल्लेख गरियो नेपालको १३० देशसँग व्यापार घाटा छ अर्थात् नेपालबाट ती देशमा जाने बस्तुको मूल्य भन्दा ती देशबाट नेपाल आउने बस्तुको मूल्य बढी छ । निर्यात बढी भएका शीर्ष १० देशहरूमा पनि सबैमा नेपालको व्यापार घाटा नै रहेको तथ्याङ्कले देखाउँछ ।
व्यापार फाइदा भएका शीर्ष १० मुलुक
व्यापारमा फाइदा भएका देशहरू पनि नभएका होइनन् । हामीले विभागले सार्वजनिक गरेको तथ्याङ्कलाई मिहिन ढङ्गले विश्लेषण गर्दा कम्बोडिया मात्र यस्तो एउटा देश देखियो जहाँ नेपालले दश करोड भन्दा माथिको मूल्यमा व्यापार फाइदा गरेको छ ।
यो नौ महिनाको अवधिमा नेपालबाट कम्बोडियामा २० करोड ४ लाख ३३ हजार रुपैयाँ र कम्बोडियाबाट नेपालमा ४ करोड २९ लाख ११ हजार रुपैयाँ मूल्य बराबरको सामान आयात भएको देखिन्छ । अर्थात् नेपालको कम्बोडियासँग व्यापार १६ करोड ११ लाख २२ हजार रुपैयाँले नाफामा छ ।
दोस्रो नम्बरमा डेनमार्क रहेको छ । उक्त देशसँग नेपालले ८ करोड ५२ लाख ३८ हजार रुपैयाँ बराबरको नाफाको व्यापार गरेको छ । यो अवधिमा डेनमार्कबाट नेपालमा ४६ करोड ८६ लाख ८३ हजार रुपैयाँ बराबरको आयात र नेपालबाट डेनमार्कमा ५५ करोड ३९ लाख २१ हजार रुपैयाँको बस्तु निर्यात भएको देखिन्छ ।
नेपालको तेस्रो ठुलो व्यापार नाफा अल्जेरियासँग रहेको छ । यस वर्ष अल्जेरियासँग नेपालको व्यापार नाफा ६ करोड ४६ लाख ७९ हजार रुपैयाँ पुगेको छ । यो अवधिमा त्यहाँबाट नेपालमा एक हजार रुपैयाँ र नेपालबाट अल्जेरियामा ६ करोड ४६ लाख ८० हजार रुपैयाँ रुपैयाँको वस्तु गएको छ ।
नेपालको चौथो ठुलो व्यापार नाफा पश्चिम अफ्रिकाको निगरसँग रहेको छ । पछिल्लो नौ महिनामा उक्त देशसँग नेपालको व्यापार नाफा ५ करोड २५ लाख ८६ हजार रुपैयाँ रहेको छ । यस वर्ष नेपालले निगरबाट ५ करोड १ लाख ८० हजार रुपैयाँको वस्तु आयात गरेको छ । सोही समयमा नेपालले निगरमा ५ करोड ७७ लाख ६६ हजार रुपैयाँको वस्तु पठाएको छ । यो पश्चिम अफ्रिकाको गरिब मुलुकको रूपमा चिनिन्छ ।
पाँचौँ नम्बरमा पनि पश्चिम अफ्रिकी मुलुक गिनी रहेको छ । सुन आल्मुनियम र हिराजस्ता बहुमूल्य धातुहरू भए तापनि उक्त मुलुक गरिब मुलुकको सूचीमा रहेको छ । चालु आर्थिक वर्षको नौ महिनाको अवधिमा उक्त देशसँगको व्यापार नाफा दुई करोड २३ लाख १५ हजार पुगेको छ ।
सुचीमा न्यु क्यालेडोनिया छैटौँ, सार्क राष्ट्र अफगानिस्तान सातौँ, सेन्टर अफ्रिका रिपब्लिक आठौँ यमन नवौँ र एसियाली राष्ट्र अमोनिया दशौँ नम्बरमा रहेका छन् ।
यो सूचीमा रहेका १० राष्ट्रमध्ये अन्तिममा रहेको अमोनिया बाहेक अन्य देशबाट नेपालमा बस्तु आयात भएको देखिन्छ ।
