नेपालमा दुरसंचार/ इन्टरनेट जस्ता सेवा प्रदान गर्ने संस्थाहरूको प्राविधक क्षेत्रमा महिलाहरूको उत्साहजनक सहभागिता देखिएको छ ।
नेपाल दुरसंचार प्राधिकरणले सार्वजनिक गरेको आर्थिक वर्ष २०७७-७८ को वार्षिक प्रतिवेदनले इन्टरनेट सेवा दिने नेपालका प्रमुख सेवा प्रदायकहरूको प्राविधिक क्षेत्रमा महिलाहरूको उत्साहजनक सहभागिता भएको देखाएको छ ।
नेपाल टेलिकम, एनसेल र स्मार्ट टेलिकम सहित अन्य ६ वटा इन्टरनेट सर्भिस प्रोभाइडर (आइएसपी) को प्राविधिक क्षेत्रमा कार्यरत महिलाहरूको सङ्ख्या अघिल्ला वर्षहरूको तुलनामा बढ्दै गएको पाइएको छ ।
नेपाल टेलिकम र स्मार्ट टेलिकमले प्राविधिक र अप्राविधिक क्षेत्रमा काम गर्ने (महिला/पुरुष) को सङ्ख्या नखुलाएको भएतापनि अन्य ६ कम्पनीहरूले पुरै विवरण खुलाएको प्राधिकरणको वार्षिक प्रतिवेदनले देखाउँछ ।
माथि उल्लेखित दुई कम्पनी बाहेक २७० जना महिला कर्मचारीहरू प्राविधिक क्षेत्रमा काम गरिरहेका छन् भने ९२८ महिला कर्मचारीहरू अप्राविधिक क्षेत्रमा काम गरेका छन् । सबैभन्दा धेरै कर्मचारी भएको नेपाल टेलिकमको पुरै विवरण आउने हो भने प्रावधिक क्षेत्रमा काम गर्ने महिला कर्मचारीको संख्या उल्लेख्य हुन्छ ।
ग्राहक सङ्ख्याको आधारमा नेपालकै ठूलो आइएसपी वर्ल्डलिंकमा कार्यरत कर्मचारीको सङ्ख्या अन्य आइएसपीको तुलनामा कम पाइएको छ । वर्ल्डलिंकमा ७०१ कर्मचारी हुँदा, सुविसु केवलनेटमा नेपाल टेलिकम पछिको सर्वाधिक अर्थात १ हजार ७२४ जना, भायानेटमा १ हजार ३१८ जना, क्लासिक टेकमा ८९५ जना र टेकमाइन्ड्समा ७७८ कर्मचारी रहेका छन् ।
ग्राहक सेवाको लागि राखिएका कल सेन्टरमा कुनै कम्पनीले आउटसोर्सिङ गर्ने गरेका छन् ।
यहाँ हामीले एनसेल, वर्ल्ड लिंक, सुविसु केवलनेट, भायानेट कम्युनिकेशन्स प्रा.लि, टेकमाइन्ड्स , क्लासिक टेक, सि.जी. नेट मा कार्यरत कमचारी, महिला पुरूष कर्मचारीको तथ्याङ्कलाई केलाउने प्रयास गरेका छौं ।
सुरू गरौं प्राविधिक जनशक्तिबाटै, माथि उल्लेखित कम्पनीहरूमा औसतमा ८ दशमलव ७५ प्रतिशत महिला कर्मचारीहरू रहेका छन् । एनसेलमा १० दशमलव ८० प्रतिशत, वर्ल्ड लिंकमा ६ दशमलव ३४ प्रतिशत, सुविसु केवलनेटमा १२ दशमलव ६१ प्रतिशत, भायानेटमा १३ दशमलव ३६ प्रतिशत, टेकमाइन्ड्समा शून्य दशमलव ३२ प्रतिशत, क्लासिक टेकमा १० दशमलव ९६ प्रतिशत र सिजी नेटमा ६ दशमलव ९० प्रतिशत महिला कर्मचारीहरुले प्राविधिक क्षेत्र सम्हालेका छन् ।
कुन कम्पनीमा कति कर्मचारी
नेपाल टेलिकम
७७ वटै जिल्लामा मोबाइल र टेलिफोन सेवा उपलव्ध गराइरहेको नेपाल टेलिकममा ३ हजार ९५८ कर्मचारी रहेका छन् । तीमध्ये प्राविधिक क्षेत्रमा २ हजार ५१० र अप्राविधिक क्षेत्रमा १ हजार ४४८ रहेको उक्त संस्थाले जनाएको छ । नेपाल सरकारको ९० प्रतिशत भन्दा बढी लगानी रहेको यस कम्पनीले इन्टरनेट (फाइवर टू द् होम) एफटीटीएच ४८ जिल्लाका १०३ स्थानीय तहमा विस्तार गरेको जनाएको छ भने आइपीटिभी सेवा १४ जिल्लाका ३८ स्थानीय तहमा पुर्याएको जनाएको छ ।
एनसेल एक्जियटा लिमिटेड
नेपालमा जिएसएम प्रविधिमा आधारित सेलुर मोबाइल सेवा प्रदान गर्ने पहिलो निजी कम्पनीको रुपमा स्थापित एनसेललाई ५४० कर्मचारीहरूले धानिरहेका छन् । कस्टुमेयर केयरमा कम्पनीले आउटसोर्सिङ गरेको छ । तिनीहरू कम्पनीका कर्मचारी हैनन् । त्यहाँ प्राविधिक क्षेत्रमा २३ महिलासहित २१३ जना र अप्रावधिक क्षेत्रमा १०८ महिलासहित ३२७ जना कार्यरत छन् ।
स्मार्ट टेलिकम प्रा.लि
४४ जिल्लामा आफ्नो सेवा विस्तार गरेको यस कम्पनीमा १०५ जना कर्मचारीहरू कार्यरत रहेका छन् । नेपाल दूरसंचार प्राधिकरणबाट आधारभूत दूरसंचार सेवा प्राप्त पहिलो कम्पनीको रफमा स्थापित यस संस्थामा महिला र पुरुष कर्मचारीहरू कति छन् भने छुट्याइएको छैन ।
वर्ल्डलिंक कम्युनिकेसन
नेपालमा सबैभन्दा धेरै इन्टरनेका ग्राहक भएको यस कम्पनीमा १६५ महिला र ५३६ पुरुष गरी कूल ७०१ कर्मचारी रहेका छन् । आर्थिक वर्ष २०७७-७८ को अन्त्यसम्म नेपालमा ७० जिल्लामा आफ्नो सेवा विस्तार गरेको यस कम्पनीका ५ लाख भन्दा बढी ग्राहक रहेका छन् ।
विधागत रुपमा हेर्ने हो भने यहाँ प्राविधिक क्षेत्रमा ९ महिलासहित १४२ कर्मचारी र अप्राविधिक क्षेत्रमा १५६ महिलासहित ५५९ कर्मचारी कार्यरत रहेका छन् ।
सुविसु केवलनेट
नेपालमा केवल इन्टरनेटको सुरुवात गरेको सुविसु केवल नेटमा ३३५ महिला र १ हजार ३८९ पुरुष गरी कूल १ हजार ७२४ कर्मचारी कार्यरत छन् । विभिन्न जिल्लाहरूमा आफ्नो सेवा विस्तार गरेको यस आइएसपीमा २०७८ कात्तिक महिनासम्म २ लाख ४३ हजार भन्दा बढी ग्राहक छन् ।
विधागत रुपमा हेर्दा यस कम्पनीको प्राविधिक क्षेत्रमा १६३ महिलासहित १ हजार २९३ जना र अप्राविधिक क्षेत्रमा १७२ महिलासहित ४३१ जना रहेको तथ्यांक छ ।
भायानेट कम्युनिकेशन्स् प्रा.लि
देशका ६६ भन्दा बढी जिल्लाहरूमा आफ्नो सेवा विस्तार गरेको भायानेट १ हजार ३१८ कर्मचारीले संचालन गरिरहेका छन् । २३१ महिला कर्मचारी र १ हजार ८७ पुरुष कर्मचारी कार्यरत यस कम्पनीको प्राविधिक क्षेत्रमा महिलाहरूको सहभागिता रहेको छ ।
प्राविधिक क्षेत्रमा रहेका २३२ कर्मचारीहरूमध्ये महिला कर्मचारीको सङ्ख्या ३१ रहेको ५ भने अप्राविधिक क्षेत्रमा रहेका १ हजार ८६ कर्मचारीहरूमध्ये महिला कर्मचारीहरूको सङ्ख्या २०० रहेको छ ।
क्लासिक टेक
काठमाडौंमा मुख्य कार्यालय राखेर संचालन भैरहेको यस कम्पनी ८९५ कर्मचारी कार्यरत छन् । कात्तिक २०७८ सम्म १ लाख ८८ हजार भन्दा बढी ग्राहक सङ्ख्या रहेको यस कम्पनीमा २७० महिला र ६२५ पुरुष कर्मचारी कार्यरत छन् । विधागत रुपमा हेर्दा प्राविधिक क्षेत्रमा ४० महिलासहित ३६५ जना र अप्राविधिक क्षेत्रमा २३० महिलासहित ८९५ जना कार्यरत रहेका छन् ।
टेकमाइन्ड्स प्रा.लि
चितवनमा मुख्य कार्यालय राखेर संचालनमा आएको यस कम्पनीले आफ्नो सेवा विभिन्न जिल्लामा विस्तार गरिरहेको छ । पूर्वको झापा र पश्चिममा कैलालीको अत्तरियासम्म सेवा विस्तार गरिसकेको यस कम्पनीमा ७७८ कर्मचारी कार्यरत रहेका छन् ।
२०७८ भाद्र महिनासम्म यस कम्पनीले ७० हजार ग्राहकहरूलाई सेवा दिइरहेको छ । यहाँबाट प्राप्त आ.व. २०७७/७८ को विवरणअनुसार यहाँ २ महिलासहित ६३२ जना प्राविधिक क्षेत्रमा र ५५ महिला सहित १४६ जना अप्राविधिक क्षेत्रमा कार्यरत छन् ।
सि.जी नेट प्रा.लि.
चौधरी ग्रुपले सञ्चालन गरेको सि.जी नेट पछिल्लो समय दूरसञ्चार प्राधिकरणबाट इन्टेर इमेल तथा नेटवर्क सेवाको लागि अनुमति प्राप्त संस्था हो । ललितपुर र काठमाडौंमा आफ्नो सेवा विस्तार गरिरहेको यस कम्पनीले आर्थिक वर्ष २०७७/७८ मा प्राधिकरणमा पेश गरेको विवरणअनुसार त्यहाँ २ महिलासहित २९ जना प्राविधिक र ७ महिलासहित २७ जना अप्राविधिक गरेर कूल ५६ कर्मचारी कार्यरत छन् ।