हालै प्रदेश १ को मुख्यमन्त्रीमा नियुक्त भएका नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (एकीकृत समाजवादी) का संसदीय दलका नेता राजेन्द्र राई तत्कालीन एमालेमा रहँदा तेस्रो वरीयताका नेता थिए । तर एमाले विभाजन भएपछि समाजवादीतिर मिसिएका उनी शीर्ष वरीयतामा उक्लिए । एमाले विभाजनअघि माधवकुमार नेपालसँगै थिए, निर्वतमान मुख्यमन्त्री भीमप्रसाद आचार्य र जीवन घिमिरे । त्यसबेला वर्तमान मुख्यमन्त्री राई भने भीम र जीवनपछि तेस्रो वरीयतामा थिए । तर एमाले विभाजन भएलगत्तै भीम र जीवनले माधव नेपालको साथ छोडे ।
मुख्यमन्त्री पदकै लागि भीमले नेपाल समूह परित्याग गरेका थिए । त्यसपछि भने भोजपुरबाट निर्वाचित राईलाई चिट्ठा पर्यो । उनी एकाएक नेपालतर्फको शीर्ष वरीयतामा उक्लिए । पहिलो दर्जामा उक्लिएका राई कात्तिक १६ गते मुख्यमन्त्रीमा नियुक्त भएका हुन् । भीम र जीवनले नेपालको साथ नछोडेको भए उनले अहिले नै मुख्यमन्त्री पद पाउन कठिन थियो । उनी आफैँ पनि यो स्विकार्न तयार छन् ।
गत सोमबार दिउँसो प्रदेशसभा बैठक बस्नुअघि नेकपा माओवादी केन्द्र संसदीय दलका नेता इन्द्रबहादुर आङ्बोको कार्यकक्षमा सांसदसँगको अनौपचारिक छलफलमा मुख्यमन्त्री नियुक्तिका विषयमा छलफल हुँदै गर्दा पनि राई आफू तेस्रो विकल्पमा रहेको मन्दै ‘हँसी मजाक’ गरेका थिए । उनको कुराले सबै हासेका थिए । हुनपनि भीम र जीवनले माधव समूहलाई ‘धोका’ दिँदै ओली पक्षमा लागेकाले उनलाई चिट्ठा परेको हो ।
को हुन् त राजेन्द्र राई ?
राजेन्द्र राई भोजपुर जिल्लाको षडानन्द नगरपालिकामा ५१ वर्षअघि जन्मिएका हुन् । बुबा नरेन्द्रबहादुर राई र आमा धनकुमारी राईको कान्छो सन्तानको रूपमा वि.सं. २०२७ साल असार १५ गते तत्कालीन किमलुङ गाविसमा जन्मिएका राई विद्यालय तहबाटै विद्यार्थी राजनीतिमा प्रवेश गरेका थिए ।
विद्यालयमा अनेरास्ववियुमा सङ्गठित भएर राजनीतिक यात्रा प्रारम्भ गरेका राई ३७ वर्षदेखि अनवरत राजनीतिमा संलग्न रहँदै आएका छन् । २०४३ मा एसएलसी उत्तीर्ण गरेपछि उच्च शिक्षा अध्ययनका लागि काठमाडांँको रत्नराज्य लक्ष्मी क्याम्पसमा प्रवेश गरेका उनले विद्यार्थी राजनीतिलाई त्यहाँबाट निरन्तरता दिए । त्यस क्रममा उनी २०४९ मा स्वतन्त्र विद्यार्थी युनियनको (स्ववियु) सभापति बने । २०४१ सालमा अनेरास्ववियुको स्कुल एकाइ कमिटीको सचिव भएर विद्यार्थी राजनीति सुरु गरेका राई सोही सङ्गठनको केन्द्रीय सदस्य, सचिव, महासचिव हुँदै २०५७ सालमा पहिलो पटक र २०५९ सालमा दोस्रो पटक केन्द्रीय अध्यक्ष बनेका थिए ।
उनी अध्यक्ष भएकै बेला देशभर अखिलले सबैभन्दा धेरै स्ववियुमा जित हासिल गरेको थियो । नेकपा एमालेले संवैधानिक राजतन्त्र भनिरहेकै बेला उनी नेतृत्वको अखिलको केन्द्रीय कमिटी र राष्ट्रिय सम्मेलनले गणतन्त्रमा जानुपर्ने माग अगाडि सारेको थियो । पूर्वराजा ज्ञानेन्द्रको शासनकालमा विद्यार्थी आन्दोलनको अगुवाई गर्दै आन्दोलनमा होमिएका उनी लामो समय अखिल राजनीतिमा सक्रिय छन् ।
राई २०६८ सालमा केन्द्रीय सदस्य मनोनीत भएपछि पार्टी राजनीतिलाई नयाँ ढङ्गले अगाडि बढाए । उनी २०७१ सालमा सम्पन्न एमालेको नवौँ महाधिवेशनबाट केन्द्रीय सदस्यमा निर्वाचित भए । २०६६ सालमा माधवकुमार नेपाल प्रधानमन्त्री हुँदा राई प्रधानमन्त्रीको राजनीतिक सल्लाहकार नियुक्त भएका थिए । २०७४ सालको आम निर्वाचनमा नेता राई भोजपुरबाट प्रदेशसभा सदस्य निर्वाचित भएका थिए ।
पञ्चायतकालमा सात महिना जेल जीवन बिताएका राई शाही शासनविरुद्ध आन्दोलन गर्दा चार महिना प्रहरी हिरासतमा रहे । नेता राई राज्यबाट मात्र नभएर देशमा चलेको सशस्त्र आन्दोलनमा विद्रोही पक्षबाट पनि केही समय नियन्त्रित भएका थिए । २०६० सालमा जनयुद्धरत नेकपा माओवादीका कार्यकर्ताले उनलाई भोजपुरमा एक हप्ता नियन्त्रणमा राखेको थियो ।
राई नेकपा एमालेको नवौँ महाधिवेशनपछि भने किनारामा परेका थिए । एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओली नेतृत्वमा आएसँगै राई छाँयामा परेका हुन् । नेकपा एमालेभित्रको गुटको राजनीतिले केही समय उनको गतिलाई रोक्न खोजे पनि उनले राजनीतिक यात्रालाई नयाँ ढङ्गले अघि बढाए । र, अहिले प्रदेश १ को तेस्रो मुख्यमन्त्रीको रूपमा अहिले उनले जिम्मेवारी पाएका छन् ।
