शरीरलाई स्वस्थ्य राख्नको लागि स्वास्थ्य खानपानसँगै निन्द्रा पनि महत्वपूर्ण हुन्छ । अनिदोका कारण मानिस स्वास्थ्य रहन सक्दैनन् । कम सुत्नुका कारण गुम्सावट, टेन्सन र चिडचिडापनजस्ता समस्या देखिन सक्छ ।
साथै कम निन्द्राको कारणले मानसिक तनाव जस्ता समस्याहरु पनि देखिन सक्दछन् । जुनसुकै उमेर समुहको मानिसलाई आफ्नो उमेरको हिसावले सुत्न आवश्यक हुन्छ । समय मिलाएर सुत्दा तपाईको छाला चाडै बुढो हुदैन र तपाई लामो समयसम्म स्वस्थ र खुसी जीवन जीउन सक्नुहुन्छ ।
यदि शरीरले पर्याप्त मात्रामा आराम पाएनभने हामीले दैनिक गर्ने कामहरुमा प्रत्यक्ष रुपमा असर पर्न सक्छ । त्यसैले आफ्नो नियमित कार्यलाई सफल बनाउन आवश्यकता अनुसार निन्दा पुग्नेगरी सुत्नुपर्छ । निद्रा कम हुँदा जीवनपद्धति र स्वास्थ्यलाई समेत असर पुर्याउँछ।
तपार्ईंलाई कति समय सुत्न जरुरी हुन्छ भन्ने कुरा तपार्ईंले कति समय काम गर्नुहुन्छ र कति ‘स्ट्रेस’ लिनुहुन्छ भन्ने कुराले पनि फरक पार्छ। भनिन्छ, स्वास्थ्य जीवनका लागि दैनिक ७ वा ८ घण्टा मस्त निदाउनुपर्छ । बच्चाहरुले भने उमेर अनुसार यो भन्दा बढी समय निदाउनु पर्छ । वयस्कले कम्तीमा ८ घण्टा निदाउनै पर्छ ।
नवजात (०-३ महिना): भर्खर जन्मेका बच्चाहरुले सामान्यतया दैनिक १४ देखि १७ सुत्नु पर्दछ। ११ देखि १३ घण्टा सुत्दा पनि तिनीहरुलाई निद्रा पुग्छ, तर १९ घण्टाभन्दा बढी सुत्न दिनु हुंदैन।
शिशु (४-११ महिना): यिनीहरुका लागि उपयुक्त १२ देखि १५ घण्टाको निद्रा हो। कम्तीमा १० घण्टा सुत्दा पनि निद्रा पुग्न सक्छ तर शिशुहरुलाई १८ घण्टाभन्दा बढी कहिल्यै सुत्न दिनु हुंदैन।
वामे सर्नेहरु (१-२ बर्ष): यो उमेरका बच्चाहरुले ११ देखि १४ घण्टा सुत्नु पर्छ। यिनीहरुका लागि स्वीकार्य ९ देखि १६ घण्टाको निद्रा हो।
हाम्राे दैनिक जिवनमा गास, बास र आवासकाे जति नै महत्व छ निन्द्राकाे पनि त्यतिकै महत्व हुन्छ । राम्रो स्वास्थ्य र सुन्दरताको लागि जसरी हामीलाई पोषक तत्व आवश्यक हुन्छ । त्यसरी नै निन्द्राको महत्व पनि स्वास्थ्य सँग जाडिएर आउछ ।
विद्यालय जानु अघिका(३-५ बर्ष): विशेषज्ञहरु यो उमेर समूहका बच्चाहरुले १० देखि १३ घण्टा सुत्नु पर्ने बताएका छन्। तर ८ घण्टाभन्दा कम र १४ घण्टा भन्दा बढी निद्रा यिनीहरुलाई उपयुक्त हुंदैन।
स्कुले उमेरका (६-१३ बर्ष): अमेरिकी निद्रा फाउण्डेशनका अनुसार यो उमेरकाहरुले ९ देखि ११ घण्टा सुत्नुपर्छ। ७ घण्टा भन्दा कम र १२ घण्टा भन्दा बढीको निद्रा यिनीहरुका लागि स्वस्थ मानिएको छैन।
किशोरकिशोरी (१४-१७ बर्ष): किशोरकिशोरीहरुका लागि सुझाइएको निद्राको अवधि ८ देखि १० घण्टा हो। तर यिनीहरुले ११ घण्टाभन्दा बढी र ७ घण्टाभन्दा कम सुत्नु उपयुक्त नहुने अमेरिकी निद्रा फाउण्डेशनले जनाएको छ।
युवा (१८-२५ बर्ष): युवा उमेर समूहकाहरुले ७ देखि ९ घण्टा सुत्नु उपयुक्त हो। तर यिनीहरुले ६ घण्टा भन्दा कम र ११ घण्टा भन्दा बढी सुत्नु हुंदैन।
वयस्क (२६-६४ बर्ष): यो उमेर समूहका लागि सुझाइएको निद्राको अवधि युवाहरुको लागि जस्तै छ।
बृद्ध (६५ बर्ष भन्दा माथि): यो उमेर समूहका मानिसहरुका लागि दैनिक ७-८ घण्टाको निद्रा स्वस्थ मानिएको छ। तर यिनीहरुले ५ घण्टाभन्दा कम र ९ घण्टाभन्दा बढी सुत्नु स्वस्थ होइन।
मीठो निद्राका लागि के गर्ने ?
नियमित समयमा सुत्ने र उठ्ने गर्नुहोस्, चाहे विदाको दिन होस् वा व्यस्त कामकाज भएको दिन किन नहोस् ।
समयमै सुत्ने बानी बसाल्नुहोस् ।
हरेक दिन व्यायाम गर्नुहोस् ।
बेडरुममा तापक्रम, ध्वनी तथा प्रकाशको सन्तुलन कायम राख्नुहोस् ।
आरामदायी बिछौना तथा सिरानीको बन्दोवस्त गर्नुहोस् ।
सुत्ने बेलामा मदिरा वा कफी पिउने नगर्नुहोस् ।
सुत्नका लागि ओछ्यानमा पल्टिएपछि रेडियो, टिभी, मोबाइल जस्ता उपकरण बन्द गरिहाल्नुहोस् ।
कम सुत्नेलाई मानसिक समस्याको खतरा
दैनिक आठ घण्टाभन्दा कम सुत्ने धेरै मानिसमा मानसिक तनाव एवम् निराशा (डप्रेसन)को समस्या देखिएको एक अध्ययनले देखाएको छ।अमेरिकाको न्युयोर्कमा रहेको विघम्टन विश्वविद्यालयलले हालै गरेको एक अध्ययनले सो तथ्य पत्ता लागेको जनाएको हो।
उक्त अध्ययनबाट सुत्ने समयावधि र मानसिक अवस्था बीचको सम्बन्धको तुलनात्मक अध्ययन गर्दा कम सुत्नेमा बढी मानसिक समस्या र चिन्ता देखिएको तथ्य बाहिर आएको छ ।
विश्वविद्यालयले अध्ययनपछि सार्वजनिक गरेको प्रतिवेदनमा बढी सुत्ने मानिसमा भन्दा कम सुत्ने मानिसमा बढी नकारात्मक सोचाई पाइएको पनि उल्लेख गरेको छ। सो विश्वविद्यालयद्वारा प्रकाशित मेडिकल जर्नलको पछिल्लो संस्करणमा छापिएको समाचारमा आठ घण्टा भन्दा कम सुत्ने मानिसहरुमा चिन्ता, कुन्ठा, तनाव र निराशा धेरै आउने गरेको जनाइएको छ।
त्यसैगरी सो अनुसन्धानले सुत्ने समयमा अनियमितता भएका मानिसहरुलाई ध्यान एकत्रित गर्न निकै गाह्रो हुने गरेको पाइएको पनि बताएका छन्। सुताई नपुगेका मानिसहरुमा आउने नकारात्मक सोचाईका कारण ध्यान एकत्रित गर्न पनि गाह्रो हुने गरेको अनुसन्धानकर्ताहरुको निष्कर्ष छ।
अनियमित सुताई भएकाहरुमा नकारात्मक सोँचको विकास हुने गरेको र उनीहरुको जीवनमा नै नकारात्मक असर असर समेत पर्ने गरेको पाइएको समाचारमा जनाइएको छ। नकारात्मक सोँचका कारण उत्पन्न परिस्थितिले मानिसलाई तनावका साथै मानसिक असन्तुलनतर्फ समेत उन्मुख गराउनसक्ने खतरा देखिएको अनुसनकर्ताको भनाई छ ।
अनुसन्धानकर्ताहरुले मानसिक तनाव र चिन्ता कम गर्न नियमित रुपमा र दिनमा कम्तीमा आठ घन्टासम्म सुत्नुपर्ने सुझाव दिएका छन्।
कुन देशका मानिसहरू बढी सुत्छन् ?
सामान्यतया ७ देखि ९ घण्टाको निन्द्रा हाम्रो शरिरको लागि आवश्यक मानिनंछ । प्रत्येक वर्ष मार्च १९ मा “वर्ल्ड स्लिप डे” मनाउने गरिन्छ । तथ्यांकहरूको विश्लेषण गर्ने एक वेवसाइटले विश्वका विभिन्न देशहरूका मानिसहरू औषतभन्दा कति बढी वा कम सुत्छन् भन्ने बारेमा एक विश्लेषण गरेको छ ।
एडभान्स साइन्स जर्नलमा प्रकाशित एक अध्यन अनुसार नेदरल्याण्ड र न्यूजिल्याण्डमा बसोबास गर्ने मानिसहरू दैनिक ८ घण्टाभन्दा बढी सुत्ने गर्दछन् भने जापान र सिंगापुरमा बसोबास गर्ने मानिसहरू ७ घण्टा वा साढे सात घण्टा सुत्ने गर्दछन् ।
औसतमा ८ घण्टा भएतापनि सोभन्दा आधा वा एकघण्टा कम सुत्ने मानिसहरूको स्वास्थ्यमा विभिन्न समस्याहरू देखा पर्न सक्छन् ।
