सुनसरीको बराहक्षेत्र नगरपालिका–१ सूर्यकुण्डमा एक बिघामा लगाइएको स्ट्रबेरी बारीमै कुहिएको छ । स्थानीय अर्जुन कुलुङ राईसहित ६ जनाको एक समूहले सुनसरी जिल्लाकै विकट क्षेत्र सूर्यकुण्डमा लगाएको स्ट्रबेरीले निषेधाज्ञाका कारण बजार नपाउँदा बारीमै कुहिएको हो ।

दोस्रो लहरको कोरोना महामारीपछि स्थानीय प्रशासनले जारी गरेको निषेधाज्ञाका कारण उत्पादित स्ट्रबेरीले बजारको मुख देख्न नपाउँदा डेढ लाख रुपैयाँभन्दा बढीको क्षति भएको किसान अर्जुन कुलुङ राईले जानकारी दिएका छन् । उनका अनुसार निषेधाज्ञाकै कारण तीन वर्ष लामो स्ट्रबेरी खेतीमा किसानले सबैभन्दा ठूलो क्षति बेहोर्नु परेको छ ।

सुनसरीको चतरा बजारदेखि करिब १३ किलोमिटर उत्तरतर्फ रहेको सूर्यकुण्डका अर्जुन, ससन देवकोटा, तपेन्द्र राई, गङ्गाराम राई, भीमबहादुर राई, दीपक राई गरी पाँच जनाले तीन वर्षयता स्ट्रबेरी खेती गर्दै आएका छन् । ६ जनामध्ये ससन अमेरिकामा कृषिमा विद्यावारिधी (पिएचडी) गरेर नेपाल फर्किएका हुन् । ससनकै नेतृत्वमा उक्त टिमले सूर्यकुन्डमा स्ट्रबेरी खेती थालेको थियो ।

उनीहरूले स्थानीय साथीहरूको एक विघा जग्गा लिजमा लिएर १५ लाखको लगानी गरी स्ट्रबरी खेती गरेका थिए । पहिलो र दोस्रो सिजन उनीहरूले ठिकठाक आम्दानी गरेका थिए । तेस्रो सिजनमा राम्रो आम्दानीको अपेक्षा राखेका उनीहरूलाई कोरोना महामारीको दोस्रो लहरले नोक्सानी ब्यहोर्न बाध्य तुल्यायो ।

‘स्ट्रबेरी खेती सुरु गरेको पहिलो सिजन भने ठीकठाक थियो,’ अर्जुनले भने, ‘त्यो वर्ष ट्रायल खेती भएको थियो । दुई–तीन कठ्ठामा लगाइएको खेतीबाट अढाइ लाख जति आम्दानी भएको थियो । सोको विस्तार गरेर एक विघामा लगाउँदा पाँच लाख जति आम्दानी गरेका थियौँ । यसपटक त अझ राम्रो गर्ने अपेक्षा थियो तर निषेधाज्ञाले चौपट्ट बनायो ।’

आधाजति स्ट्रबेरी बारीमै कुहिएको बताउँदै अर्जुनले ६० किलो टिपेर वाइन बनाउन सफल भएको बताए । निषेधाज्ञाका कारण बजार नखुल्दा कामदारलाई पाल्न पनि हम्मे–हम्मे परेको उनले सुनाए । ‘बजार खुल्छ होला र बेचौँला भनेर पर्खिरह्यौँ’, उनले भने, ‘तर उत्पादित स्ट्रबेरी बजार पुर्‍याउन नपाउँदा बारीमै कुहियो, ६० केजी जतिको वाइन बनायौँ । डेढ लाख नोक्सानी हुँदा कामदारलाई जसोतसो टारियो । मेहनतका बाबजुत पनि आफ्नो हात भने खाली भयो ।’

उनीहरूले स्ट्रबेरी बिक्री गर्न सुनसरीको धरान उपमहानगरपालिका पुर्‍याउँथे । तर कोभिडका सङ्क्रमण रोकथामका लागि धरानमा निषेधाज्ञा जारी छ । जसकारण पसल खुल्न पाएका छैनन् । त्यसबाहेक त्यहाँ आउने आन्तरिक पर्यटकले पनि स्ट्रवेरीको माग गर्थे । विशेषगरी शनिबार त्यहाँ आन्तरिक पर्यटकको चहलपहल धेरै हुन्छ । घुम्न आउनेले स्ट्रबेरी माग गर्थे । तर निषेधाज्ञाकै कारण मानिसहरूको आवत–जावत पनि बन्द छ ।

होलसेलमा बेच्नुपर्दा प्रतिकिलो ६०० रुपैयाँमा बिक्री हुँदै आएको स्ट्रबेरी खुद्रा मूल्यमा बेच्नुपर्दा ६५० प्रतिकिलो बिक्री हुन्छ ।

बजार नपाउँदा डल्ले खोर्सानीबाट पनि नोक्सानी

अर्जुनले अरू दुई बिघाजतिमा डल्ले खोर्सानी र साग पनि लगाएका थिए । साग गाउँघरमा बाँड्दा पनि डल्ले खोर्सानीबाट नोक्सानी नै ब्यहोर्नुपरेको उनले सुनाए । उत्पादित वस्तु बजारसम्म पु¥याउन नपाउँदा डल्ले खोर्सानी पनि बारीमै कुहिएको उनले बताए ।

‘२ क्विन्टलजति डल्ले खोर्सानी पनि कुहिएरै सकियो’, उनले भने, ‘कोरोनाले जस्तै मौसमले पनि साथ दिएन । पानी परिरह्यो । टिपेर पनि कहाँ लैजाने ? यसैले टिप्न पनि सकिएन ।’ अर्जुनले यस वर्ष सबैभन्दा धेरै नोक्सानी ब्यहोरेको सुनाउँदै बीमा नगरेका कारण पूर्ण रूपमा क्षति ब्यहोर्नु परेको बताए । उनले स्थानीय सरकारबाट राहतको अपेक्षासमेत गरेका छन् ।

अर्जुन वैदेशिक रोजगारबाट फर्किएर कृषितिर लागेका हुन् । विदेशमा सोचेअनुरुप कमाउन नसकेपछि पूर्वी अफ्रिकन देश मौरिसयसको तीन वर्षे बसाइ बिट मार्दै नेपाल फर्किएका अर्जुनले तरकारी खेतीबाट कृषि पेशा थालेका हुन् । स्ट्रबेरीसम्म आइपुग्दा पनि सबैतिरबाट राम्रै आम्दानी भइरहेकोमा कोरोनाका कारण यसपालि सबैभन्दा धेरै घाटा भोग्नुपरेको उनले सुनाए ।

भिडिओ‌