माछा बटुलेर परिवारको छाक टार्नुपर्ने बाध्यता नै झापाको विर्तामोड नगरपालिका वडा नं. ७ गरामनीका राजु मर्डी र हपनमाई मर्डीका लागि नावालक छोरो गुमाउनु पर्ने पीडादायी कारण बनेको छ ।
दुई वर्षीय छोरो जीवन मर्डीलाई ओछ्यानमा सुताएर मर्डी दम्पत्ति बुधवार राति ८ बजेतिर घरदेखि आधा किलोमिटर टाढा खोल्सीमा माछा खोज्न गएका थिए । पत्तै नपाउने गरी वावुआमालाई पछ्याउँदै आएको नाबालक छोरोलाई घरकै छेउमा रहेको रेखा खोलाले बगायो । नावालकको शब विहीवार विहान घरभन्दा ३०० मिटर दक्षिण खोलामा झारपातसँगै तैरिरहेको भेटिएको थियो ।
‘भोलिका लागि चामल किन्ने पैसा थिएन,’ मृतकका वावु राजु मर्डी भन्छन्–‘राति जाल बोकेर खोल्सीमा माछा खोज्न गयौं, फर्किदा ओछ्यानमा छोरो थिएन ।’’ उनले माछा खोज्न जानु नपरेको भए छोरो बाँच्ने थियो कि भन्ने लागिरहेको बताए ।
झापा र मोरङमा बसोबास गर्दै आएका सन्थाल समुदायका अधिकांश मानिस आर्थिक रुपमा विपन्न छन् । शिक्षाको अवसरबाट वञ्चित उनीहरुमध्ये अधिकांश खेतीपाती र चिया बगानमा कामदार छन् । थोरैसँग मात्र खेतीपाती र बसोबास गर्ने आफ्नै जग्गा छ ।
मर्डी दम्पत्तिको पनि आफ्नो भन्ने जग्गा छैन । एउटा निजी चिया बगानमा उनीहरु ज्यालादारी काम गर्थे । खोलाको कुनोमा बगानले दिएको एक टुक्रा जमिनमा उनीहरुले ढोका र झ्याल केही नभएको छाप्रो हालेका थिए । कोरोना कहरका कारण बाहिर रोजगारी पाउने अवस्था थिएन ।
बगानमा पनि काम नभएको अवस्थामा ७ जना छोराछोरी र वृद्ध वावुको भरणपोषण गर्न निकै मुस्किल थियो ।
यहीकारण मर्डी दम्पत्ति अचेल दिउँसो र राति दुई बेला माछा मार्न खोलाखोल्सी धाउँथे । उनीहरु दिउँसोको माछा बेचेर बेलुकाको र रातिको माछा बेचेर विहानको छाक टार्थे । बुधवार राति उनीहरुले भोलिका लागि दालचामल किन्ने पैसाको जोहो गर्नै पर्ने विवशताले नावालक छोरालाई ओछ्यानमा छाडेर माछा मार्न जानु परेको थियो ।
मर्डी दम्पत्तिको छाप्रोमा चुल्हो बाल्नका लागि घरमा एक गेडो अन्न पनि छैन । छिमेकी र समुदायका मानिसले सङ्कलन गरेको रकमले मृतकको पोस्टमार्टम गराउन जाँदाको खर्च बेहोरिएको छिमेकीहरु बताउँछन् ।
उनीहरुको जेठो छोरो १७ वर्षको छ भने अरु सन्तान क्रमशः सानो उमेरका छन् । हुर्किएका ३ छोराछोरी मालिकको घरमा हलीगोठाला गर्दै पालिएका छन् भने घरमा ससाना नानीहरु विचल्लीको अवस्थामा छन् ।
अहिले खाए भरेको छाक के गरी टार्ने भन्ने समस्याबाट पिरोलिएका राजु मर्डीले छोराछोरीलाई पढाउने क्षमता नभएको बताए । ‘कोरोना बढेकाले काम पाइँदैन, अब कसरी बाँच्ने होला’–मिस्त्रीको शीप भए पनि काम नपाइएको बताउँदै उनले चिन्ता व्यक्त गरे ।
