सरकारले चैत ११ गते देखि लागू गरेको लकडाउन अन्त्य भएको घोषणा गरेको छ । यसबीच लकडाउन केही खुकुलो गरिँदै आएको थियो । विज्ञहरू बन्दाबन्दी पूरै हटाउने बेला नभएको भन्दै संक्रमणको अर्को लहर फैलनसक्ने चेतावनी दिइरहेका छन् । जनसाधारण र व्यवसायीहरू भने बन्दाबन्दी हटेकोमा उत्साहित देखिन्छन् । यद्यपि, शैक्षिक संस्थालगायत केही क्षेत्र अझै खुलेका छैनन् ।
कोरोनाका कारण घरमा थुनिएर बस्नुपर्दा हामीलाई धेरैखाले चिन्ताले घेरेका छन। व्यापार व्यवसाय के होला, केटाकेटीहरुको स्कुल कहिले खुल्ला काम र कमाइ घुम्लाकि भन्ने चिन्ता, ब्यान्क र साहूको ऋण कसरी तिर्ने काम गर्न परदेश गएका आफन्त के गर्ला भन्ने चिन्ता। कोरोना लागेर बिरामी परिएला र मरिएला भन्ने ठूलो चिन्ता त्यो बेला पनि थियो र अहिले पनि छ तर अहिले चिन्ता को स्वरुप फेरिएको छ पसलहरु खुलेका छन् सामान किन्न रकम छैन ।
रकम भए पनि सामान किन्न पसल जाँदा virus सर्लाकि भन्ने चिन्ता। बसहरु चल्न थाले भीडभाड हुन थाल्ने त्यसमा कसरी जोगिने भन्ने चिन्ता । कमाइ घटयो घर कसरी चलाउने,कार्यालयमा काम सुरु भयो जाँदा आउँदा अनि काम गर्दा कोरोना संक्रमण होला भन्ने चिन्ता। चिन्तै चिन्ता हरुका बिज अहिले संसारका सरकार, वैज्ञानिक र डाक्टरहरु कोरोनाबाट कहिले मुक्ति पाइएला भन्ने चिन्तामा छन् । यही चिन्तामा चिन्तन गर्नेहरुले कोरनाको महामारीबाट जीवनको स्वभाविक लयमा फर्किन संसारका सामु अहिले तीनवटा अफठ्यारा विकल्पहरु मात्र देखेका छन्। ति तीन बिकल्प हरु के-के हुन भन्नेकुरा विभिन्न सञ्चारमाध्यमका सहायताले मैले यो लेखमा ब्यक्त गरेको छु।
✓ कोरोना महामारी रोक्ने खोप र औषधिको आविष्कारक नभई मानिसको जीवन स्वभाविक लयमा फर्किदैन वैज्ञानिकहरु भन्छन् कोरोनाको संक्रमण रोक्न जनसङ्ख्याको करिब ६०% खोप दिनुपर्छ अर्थात् झण्डै ४ अर्ब मानिसहरुले खोप पाएमात्र कोरोनाको संक्रमण निको हुन्छ तर आजका मितिसम्म न कोरोना मार्ने औषधि आविष्कार भएको छ न त खोप नै।
तर आशा जाग्ने कामहरु भने भइराखेका छन् संसारका १२५ भन्दा धेरै कम्पनीहरु कोभिट रोकथाम गर्ने औषधी र खोपको आविष्कारमा जुटेका छन्। अमेरिका र बेलायत खोपको अन्तिम तयारीमा पुगेका छन् ।अबको परीक्षण सफल भयो भने सबैभन्दा पहिले कोभिट रोक्ने खोप वा औषधि अमेरिका युरोप तथा अस्ट्रेलियाका बजारमा आउन सक्छ नेपालको बजारमा औषधि पाउन त वर्षौ लाग्नेछ। त्यसैले हामीलाई खोप र औषधीको आविष्कार ‘कागलाई बेल पाक्य जस्तै हो न हर्ष न बिस्मात’। त्यसमाथि अहिलेसम्म आविष्कारै नभएको औषधिले कोरोना सधैंको लागि रोक्छ भन्ने पनि कुनै ग्यारेन्टी छैन।
✓ रोग लागेपछी मानिसको शरीरले रोगसँग लडाइँ गर्छ र रोगलाई जित्छ भन्ने कुरा संसारमा पटकपटक प्रमाणित भएको छ। यस्तो महामारी धेरै भन्दा धेरै मानिसहरुमा फैलिएपछि हाम्रो शरीरमा रहेको रोग प्रतिरोधात्मक क्षमताले भाइरसलाई कमजोर पार्छ र रोग आफ्से आफ् कमजोर हुन्छ वा निको हुन्छ।
स्वाभाविक रुपले रोगसँग प्रतिरोध गर्ने शक्ति अथवा hot immunity दोस्रो विकल्प हो। तर वैज्ञानिकहरु भन्छन् महामारीको रोकथाम गर्ने स्वभाविक शक्ति अथवा hot immunity निर्माण हुन अझै करिब दुई वर्षभन्दा बढी समय लाग्न सक्छ । hot immunity बढ्न धेरैभन्दा धेरै मानिसलाई रोग संक्रमित हुनुपर्छ तर अहिले संसारभरिका सरकार र वैज्ञानिकहरु कोरोनाको संक्रमण रोक्न न्वारानदेखिको बल लगाएर काम गरिरहेका छन्। यस विधिबाट महामारी रोक्ने सामान्य प्रयास ब्राजिल र अमेरिकाले अहिले अपनाएको उपाय अहिले आफैमा खोटो मान्न थालिएको छ। त्यसैले हट युमुनिटीका लागि रोग फैलिन दिँदा कति बिरामी पर्छन् र कति मर्छन् भन्ने कुरापनि आफैंलाई थाहा छैन।
✓ विश्व स्वास्थ्य संगठनले बेला-बेला भन्ने गरेको छ कोभिटको महामारी यो औषधि नभएको एचआईभी एड्स जस्तै हुनपनि सक्छ । यस विकल्पमा महामारी फैलिन नदिन पटक पटक परीक्षण गर्ने, संक्रमण फैलिन नदिन सतर्कता अपनाउने अति जरुरी परे लकडाउन पनि गर्ने र अस्पतालको सेवालाई प्रभावकारी बनाउने उपायहरु पर्छन्।
औषधि र खोप कै विकाशभइ हाले भने पनि अहिलेको यो अबस्था कम्तीमा पनि २ वर्ष कायमै रहन्छ।तर कोरोनाको संक्रमण सधैंका लागि पृथ्वीमा रही रहन पनि सक्छ। यदि यस्तो भयो भने मानिसलाई कति कष्टकर हुन्छ भन्ने कुरा त हामीले अहिले अनुभव गरिरहेका छौ।
अन्ततः सधैंका लागि कोभिडको खतरा बाट बाँच्न मानिसले सधै माक्स लगाउनु पर्छ। बेलाबेलामा साबुन पानीले हात धुने र सेनिटाइजर लगाउँदै मानिसहरु देखि कम्तिमा ६ फिट दुरी कायम गरेर आफ्नो स्वास्थ्यको ख्याल आफै गरी सुरक्षित का साथ बस्नुपर्छ।
